นิ่วในถุงน้ำดีเกิดจากอะไร ?
เกิดจากการตกผลึกของหินปูน (แคลเซียม) คอเลสเตอรอล และบิลิรูบิน (สารเคมีชนิดหนึ่งที่ให้สีเหลืองออกน้ำตาล เกิดจากการแตกตัวหรือการตายของเซลล์เม็ดเลือดแดงในหลอดเลือด) ที่มีอยู่ในน้ำดี ส่วนสาเหตุที่ทำให้เกิดการตกผลึกของสารเหล่านี้ เชื่อว่าเกิดจากการติดเชื้อของทางเดินน้ำดี และความไม่สมดุลของส่วนประกอบคอเลสเตอรอลและบิลิรูบินในน้ำดี การตกผลึกของสารเหล่านี้อาจทำให้เกิดเป็นก้อนนิ่วเพียงก้อนเดียวหรือก้อนเล็ก ๆ หลาย ๆ ก้อน
ใครบ้างที่เสี่ยงเป็น “นิ่วในถุงน้ำดี” ?
อย่างที่เราทราบกันแล้วว่า “นิ่วในถุงน้ำดีที่เกิดจากคอเรสเตอรอล” เป็นชนิดที่พบได้บ่อยที่สุด นั่นอาจบ่งบอกได้ว่า พฤติกรรมการใช้ชีวิตของเราอาจเป็นหนึ่งในสิ่งกระตุ้นของการเกิดโรค โดยเฉพาะผู้ที่มีภาวะอ้วน เพราะมีปริมาณคอเลสเตอรอลในน้ำดีเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ยังมีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ อีก ได้แก่
- เพศและอายุ โรคนิ่วในถุงน้ำดีมักพบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย และพบได้ในบ่อยในผู้ที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไป
- มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคนิ่วในถุงน้ำดี
- ผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน โรคเลือด
- ผู้ที่รับประทานยาคุมกำเนิดหรือฮอร์โมนทดแทน เพราะฮอร์โมนเอสโตรเจนมีผบต่อการเพิ่มปริมาณคอเลสเตอรอลในถุงน้ำดี
- ชอบรับประทานอาหารไขมันสูง
ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดนิ่ว
- ความอ้วน คนอ้วนจะเกิดนิ่วที่มีคอเลสเตอรอล เนื่องจากการบีบตัวของถุงน้ำดีลดลง
- การได้ฮอร์โมนเอสโตรเจนจากการรับประทานหรือตั้งครรภ์ ทำให้ระดับคอเลสเตอรอลในน้ำดีสูง
- การได้ยาลดไขมันบางชนิด ทำให้คอเลสเตอรอลในน้ำดี
- ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีระดับไขมันชนิดไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูงมากๆ
- การลดน้ำหนักอย่างรวดเร็ว ทำให้ร่างกายละลายไขมันมากไป
อาการ “นิ่วในถุงน้ำดี”
- ท้องอืด
- แน่นท้อง อาหารไม่ย่อยหลังทานอาหารไขมันสูง เป็น ๆ หาย ๆ เรื้อรัง
- ปวดใต้ลิ้นปี่/ชายโครงด้านขวา
- ปวดร้าวที่ไหล่/หลังขวา
- คลื่นไส้อาเจียน มีไข้หนาวสั่น
- ดีซ่าน/ตัว-ตาเหลือง
วิธีการรักษา
วิธีการรักษา “นิ่วในถุงน้ำดี” ที่ดีในปัจจุบัน คือ การผ่าตัดโดยใช้กล้องส่องผ่านทางช่องท้อง เป็นการผ่าตัดแบบโดยการเจาะรูเล็กๆ ที่หน้าท้อง ถ้าผู้ป่วยไม่มีถุงน้ำดีอักเสบเฉียบพลัน การผ่าตัดโดยใช้กล้องส่องผ่านทางช่องท้องสามารถทำได้สำเร็จถึงร้อยละ 95
การผ่าตัดถุงน้ำดีแบบผ่านกล้อง (Laparoscopic Cholecystectomy)
โดยแพทย์จะทำการสอดกล้องขนาดเล็กผ่านบริเวณสะดือและชายโครงขวา มีแผลขนาดเล็กเพียง 0.5 ซม. เพื่อทำการผ่าตัดรักษานิ่วในถุงน้ำดี ผู้ป่วยจะเสียเลือดน้อย ฟื้นตัวได้เร็ว กลับบ้านภายใน 1-2 วัน แต่หากปล่อยไว้ให้เกิดการอักเสบมากนานหลายวัน อาจส่งผลให้ยากต่อการรักษา เมื่อเกิดอาการผิดปกติ ไม่ควรปล่อยไว้เป็นเวลานาน อาจไม่สามารถรักษาด้วยวิธีผ่าตัดผ่านกล้องได้
ซึ่งปัจจุบันการผ่าตัดผ่านกล้อง เป็นวิธีการรักษาที่ได้มาตราฐานและเป็นที่ยอมรับ ช่วยให้แผลเล็ก เจ็บน้อย ฟื้นตัววัย และลดความเสี่ยงการติดเชื้อหลังผ่าตัด
ผ่าตัดผ่านกล้องนิ่วในถุงน้ำดี แผลเล็ก หายไว ไร้กังวล
หากคุณมีอาการดังที่กล่าวมาข้างต้น หรือสงสัยว่าตนเองมีอาการอยู่ในกลุ่มเสี่ยงของโรคนิ่วในถุงน้ำดี ควรไปพบแพทย์เพื่อทำการตรวจวินิจฉัยและรับการรักษา โรคนิ่วในถุงน้ำดี สามารถทำการตรวจวินิจฉัยได้โดยการอัลตร้าซาวด์ช่องท้องส่วนบนเพื่อดูว่ามีนิ่วในถุงน้ำดีหรือไม่ หากตรวจพบก้อนนิ่ว สามารถทำการรักษาได้โดยการผ่าตัดทั้งแบบเปิดหน้าท้องและผ่าตัดผ่านกล้อง ซึ่งการผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้องนั้น แพทย์จะเลือกใช้ในกรณีที่การอักเสบมาก ถุงน้ำดีแตก หรือมีการติดเชื้อในช่องท้อง
การป้องกันนิ่วในถุงน้ำดี
ควบคุมน้ำหนัก และระดับไขมันในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ โดยการออกกำลังกายและควบคุมอาหาร เพื่อป้องกันไม่ให้มีการหลั่งคอเลสเตอรอลในน้ำดีมากเกินไป หากต้องการลดน้ำหนัก ควรลดอย่างถูกวิธีค่อยเป็นค่อยไป เพราะการที่น้ำหนักลดลงอย่างรวดเร็ว จะทำให้ตับหลั่งคอเลสเตอรอลในน้ำดีมากกว่าปกติ
ที่มา : กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข